Catalogus der Lichtbeeldenvereeniging 1912-13 (1912)

AC. * NOORWEGEN EN ZWEDEN. Met deze serie vervalt de vorige serie AC op M. 7 van den catalogus. Bylage: Beknopt leerboek der Aardrükskundc door R. SCHCILINGr. Van de gesteldheid van den bodem. Noorwegen en het Noordelijk: deel van Zweden tot aan de groote meren, hooren bijeen, wat betreft de bodemgesteldheid. Hoewel het een bergland is, komen er geen bergketens voor, zooals Alpen of Apennynen, maar het is een tafelland met een rompgebergte, en door diepe dalen en fjorden doorkruist. Naar het Westen daalt dit tafelland steil af, naar het oosten daarentegen langzaam en trapsgewijze. 1 Kaart van Skandinavië. la Dwarsdoorsnee schema van het skan- dinavisch schiereiland, d Bouvel eil. type van nu nog geheel door ijs bedekt land. Groote gletscherstroomen ontston- den daar en bewogen zich over een deel van Noord-Europa, ook in ons land. Zij sleepten groote en kleine stukken graniet mee, die door ’t ijs rond afgeslepen werden. 3 Hoop keien uit de hei, op de Veluwe. Zie de ronde vormen. 4 Hoog Plateau, uitgeslepen door glet- schers, het is hier en daar met mos bedekt, dat de rendieren graag eten. De bergen vertoonen de ronde vormen van een rompgebergte. ö Dito landschap met meertje, vertoont afgeronde lynen en de groeve van oude gletscherbedding. Dikwijls zyn die hooge plateaux moerassig, omdat de afwatering moeilijk is, deze moerassen zijn dan deels met naaldhout begroeid, deels kaal, maar vol vaccinium- soorten, en geurig gras, daar grazen dan ’s zomers de koeien. 6 Type van een begroeid hoog moeras. Sonfjellet in Harjedalen. Zweden. 6n Balkenweg over een moeras. 7 Met heide bedekt moraine landschap op een der lagere terrassen in Zweden. 5 Aan de Westkust — de Geiranger- fjord — de watervallen heeten „de zeven zusters”. 9 Waterval aan de Westkust — de Skjaeggedals foss.Van groote hoogte komt ’t water hier naar beneden in een meer, dat weer door een nauwe kloof in de fjord uitmondt. Het is zuiver gletscherwater, dat zóó koud en ook zoo weinig met lucht vermengd ' is, dat visschen hier niet in dit meer kunnen leven. 10 Waterval aan den Oostkant in Zweden — de Alfkarlebyfoss, in de Dalself— men ziet wel dat het water hier niet van zoo’n hoogte afkomt, daar- entegen de val veel breeder is. Aan deze plaat en plaat la ziet men waarom ook de groote rivieren in Zweden in hun geheel onbe- vaarbaar zijn. By gedeelten gaat ’tgoed, maar bij elke trapvormige daling van ’t plateau is een water- val of een stroomversnelling. 11 Aan de buitenzyde der fjorden — skjaeren met visscherswoning. 12 Binnen in de fjorden. De rivier die hier uitmondt, voert slib aan, dat zich deltavormig verspreidt. 13 Strandterras. Sinds onheugelijke tijden, worden door de golfslag de oevers afgeknaagd, zoodat daar slib en steenen bezinken. Nir is na den ijstyd ’t niveau van het land ge- stegen en dit aangeslibte gedeelte is boven water gekomen. Deze strand terrassen en de aan- slibbing der riviertjes maken de Westkust feitelyk bewoonbaar, want langs de steile berghellingen, kan wel een enkel huis hier en daar staan, maar grootere verkeers- middelpunten zijn er onmogelijk. 14 Panorama van de stad Bergen. Ook aan den zeekant is een vrij uitgestrekte kustvlakte, die half onaer den waterspiegel ligt. Onder water vormt ze de ondiepe skjaren- zee, zoo geschikt voor de visch- vangst, boven water liggen ver- schillende groote plaatsen der West- kust daaraan. 15 Nauw dal met bergstroom aan de Westkust, type van een dwarsdal door stroomend water uitgespoten. 16 Einde aan de Hardangerfjord. Als men uit bovengenoemd (plaat 15) nauw dal komt, ziet men dit ruime dal liggen, dat in de fjord uitloopt. Alles wat de bergstroom van boven heeft uitgeschuurd, heeft